دوره 1، شماره 2، 1403، صفحات 171 - 195

نویسندگان : محمد دست مرد* ¹ ، محمد بهروزیه ² ، مهدی کریمی ³

چکیده :
درصورتی که شخصی در حال جنون مرتکب جرم شود، در نظام‌های حقوقی مختلف پذیرفته شده است که برخورد با او در مقایسه با اشخاص دارای سلامتِ روانی باید متفاوت باشد و با لحاظ سایر شرایط، فاقد مسئولیت کیفری شناخته شود. این امر اصولاً در مواردی صدق می‌کند که مرتکب دچار اختلال روانی تام است، نه اختلال روانی نسبی. قانون مجازات اسلامی 1370ش، تفاوتی میان اختلال‌های یادشده قائل نیست و قانون مجازات اسلامی 1392ش نیز باوجود اینکه به‌نوعی این موضوع را مورد توجه قرار داده، در تعیین واکنش نسبت به افراد دچار اختلال نسبی سکوت اختیار کرده است که خود ازجمله نواقصِ رویکرد قانون یادشده به‌شمار می‌آید. همچنین کانون توجه قانون اخیر عبارت است از رفع مسئولیت کیفری در نتیجۀ عارض شدن جنون؛ اما چگونگی احراز جنون، شرایط آن و پاسخ‌های مناسب برای مرتکبانِ مجنون چندان مورد توجه قرار نگرفته‌ است. درمقابل، در نظام حقوقی آلمان به جنون، هم در قانون موضوعه و هم در رویۀ قضایی توجه شده، شرایط احراز آن مشخص گردیده و درمجموع، دارای تفصیل بیشتری است. بر این اساس، به‌نظر می‌رسد که می‌توان از ابعاد مثبت این رویکرد در نظام حقوقی ایران بهره‌مند شد.

کلمات کلیدی :
جنون،عامل رافع مسؤولیت کیفری، حقوق ایران، حقوق آلمان