دوره 1، شماره 3، 1404، صفحات 152 - 167

نویسندگان : سمیرا میرزایی* ¹

چکیده :
رشد روزافزون فناوری‌های دیجیتال، زمینه‌ساز تحول عمیق در عرصه میراث فرهنگی و گردشگری شده است. یکی از تأثیرگذارترین این تحولات، ظهور مفهوم گردشگری مجازی است که به‌ویژه در دوران محدودیت‌های کرونایی، اهمیت و جایگاه خود را به‌خوبی نشان داده است. گردشگری مجازی، فراتر از ارائه تصاویر یا ویدئوهای دوبعدی از اماکن تاریخی، زمانی موفق خواهد بود که بتواند تجربه‌ای واقع‌گرایانه، تعاملی و فراگیر از این اماکن را برای مخاطب رقم بزند؛ تجربه‌ای که نه‌تنها جزئیات بصری، بلکه ارزش‌ها، روایت‌ها و حس حضور در مکان را منتقل می‌کند. هدف این مقاله، تحلیل و تبیین جدیدترین رویکردهای طراحی بصری در بازآفرینی واقع‌گرایانه اماکن تاریخی برای گردشگری مجازی و شناسایی فرصت‌ها و چالش‌های این حوزه است. در این راستا، ابتدا به مبانی نظری گردشگری مجازی و مفهوم بازآفرینی واقع‌گرایانه پرداخته می‌شود و نقش اصول نوین طراحی بصری در ایجاد تجربه‌های فراگیر بررسی می‌گردد. سپس، فناوری‌های کلیدی مانند واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR)، مدل‌سازی سه‌بعدی، اسکن لیزری و هوش مصنوعی معرفی و کاربردهای آن‌ها در بازنمایی میراث تاریخی تبیین می‌شود. رویکردهایی مانند شبیه‌سازی تعاملی، روایت‌محور بودن، بازنمایی دقیق جزئیات تاریخی و بهره‌گیری از گرافیک پیشرفته، قلب طراحی بصری نوین به‌شمار می‌روند که کیفیت و جذابیت گردشگری مجازی را به میزان چشمگیری ارتقا می‌دهند. در این مقاله با رویکردی توصیفی-تحلیلی و با مرور نظام‌مند پژوهش‌های اخیر، نمونه‌های موفق داخلی و بین‌المللی بررسی و تحلیلی انتقادی نسبت به نقاط قوت و ضعف این پروژه‌ها ارائه شده است. همچنین، مسیرهای آینده پژوهی از منظر ترکیب هوشمندانه فناوری، روایت‌پردازی، و تعامل چندحسی مورد توجه قرار می‌گیرد. یافته‌ها نشان می‌دهد که استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند تعامل کاربران با میراث فرهنگی را افزایش داده و زمینه‌ساز انتقال دانش و ارتقای سواد فرهنگی شود. اما محدودیت‌های فنی، هزینه بالا، و دغدغه‌های حقوقی و اصالت تاریخی، همچنان نیاز به راهکارهای چندجانبه و بین‌رشته‌ای دارند.

کلمات کلیدی :
طراحی بصری واقع‌گرایانه، بازآفرینی اماکن تاریخی، گردشگری مجازی، واقعیت مجازی و افزوده، حفاظت میراث فرهنگی