افزایش نرخ جرم و گسترش ناهنجاری‌های اجتماعی در شهرهای امروز، ضرورت توجه به سیاست‌های پیشگیری از جرم را دوچندان ساخته است؛ به‌ویژه آنکه تجربه کشورها نشان می‌دهد رویکردهای سنتی متکی بر پلیس، مجازات و اقدامات سخت‌افزاری امنیتی، در کنترل بزهکاری کارآمد نبوده و بدون رفع زمینه‌های محیطیِ ایجاد فرصت ارتکاب جرم، نتیجه‌ای پایدار حاصل نمی‌شود. این پژوهش با هدف بررسی نقش شهرداری‌ها در پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی و مدیریت کالبدی شهر انجام شده و تلاش می‌کند تا ضمن تحلیل نظریه‌های جرم‌شناسی محیطی، ظرفیت‌های معماری، شهرسازی و طراحی فضاهای عمومی را در کاهش فرصت‌های مجرمانه تبیین کند. روش تحقیق به‌صورت توصیفی–تحلیلی و مبتنی بر گردآوری کتابخانه‌ای منابع داخلی و خارجی بوده و داده‌ها از طریق فیش‌برداری نظام‌مند، تحلیل مفهومی و ترکیب نظریات استخراج شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که محیط فیزیکی، نقشی تعیین‌کننده در شکل‌گیری یا مهار رفتارهای مجرمانه دارد و عناصری چون روشنایی، نظارت طبیعی، تعریف قلمرو، کنترل ورودی‌ها، و طراحی دفاع‌پذیر فضا می‌توانند هزینه ارتکاب جرم را افزایش داده و ریسک دستگیری را بالا ببرند. همچنین مشخص شد که فضاهای غیرقابل دفاع ــ مانند پارکینگ‌های رهاشده، پارک‌های فاقد نظارت، کوچه‌های پیچ‌درپیچ و بناهای فاقد شفافیت بصری ــ بستر شکل‌گیری رفتارهای فرصت‌مدار هستند. بر این اساس، شهرداری‌ها با بهره‌گیری از ابزارهای قانونی، مقررات ساخت‌وساز، نظارت بر نمای شهری، طراحی معابر، مدیریت فضاهای عمومی، و الزام مالکان به رعایت اصول CPTED می‌توانند نقش مؤثری در کاهش جرم ایفا کنند. نتیجه‌گیری نشان می‌دهد که پیشگیری محیطی از جرم نه‌تنها مکمل ابزارهای عدالت کیفری است، بلکه یکی از مؤثرترین و کم‌هزینه‌ترین راهبردها برای کنترل بزهکاری شهری محسوب می‌شود؛ به‌ویژه زمانی که شهرداری‌ها با برنامه‌ریزی هوشمندانه، طراحی دقیق و اعمال استانداردهای معماری و شهرسازی، محیط شهری را به فضایی نظارت‌پذیر، ایمن و کاهش‌دهنده فرصت‌های مجرمانه تبدیل کنند.

جرم پیشگیری طراحی محیطی شهرداری فضاهای قابل‌دفاع